1983 ರಿಂದ, ಮಾರ್ಚ್ 15 ಅನ್ನು ವಿಶ್ವ ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ದಿನವನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. 1962 ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾನ್ ಎಫ್ ಕೆನಡಿ ಅವರು ನಾಲ್ಕು ಮೂಲಭೂತ ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳಾದ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಹಕ್ಕು, ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು, ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕೇಳುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಯುಎಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ದಿನ ಇದು. ಈ ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರ ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಸಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಲು, ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತು 1986 ರಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ (ಸಿಪಿಎ) ಅನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು.
ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಬಾಟಲಿಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಅಭ್ಯಾಸವಿದೆಯೇ? ಹಾಗಾದ್ರೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಇರಬಹುದು! ಎಚ್ಚರ
ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾನ್ ಎಫ್ ಕೆನಡಿ ಮಾರ್ಚ್ 15, 1962 ರಂದು ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕುರಿತು ಯುಎಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಮಾಡಿದ ಭಾಷಣದಿಂದಾಗಿ ವಿಶ್ವ ಗ್ರಾಹಕರ ದಿನ ಆಚರಣೆಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಈ ರೀತಿ ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ನಾಯಕ ಜಾನ್ ಎಫ್ ಕೆನಡಿ. ಆ ಬಳಿಕ ವಿಶ್ವ ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ದಿನವನ್ನು 1983 ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್15ರಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಈ ವರ್ಷ, ಕನ್ಸ್ಯೂಮರ್ಸ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್‌ನ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ 100 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 200 ಗ್ರಾಹಕ ಗುಂಪುಗಳು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬಾರಿ ಫೇರ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ವಿಷಯವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. 2024 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಗ್ರಾಹಕರು 3.6 ಬಿಲಿಯನ್ ಮೀರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಹಕರ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಹಕ ವಿವಾದಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗವು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು 1988 ರಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. 1986 ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಗ್ರಾಹಕರ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಣೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಆಯೋಗವು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಹಾಲಿ ಅಥವಾ ನಿವೃತ್ತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿದೆ.
ಗ್ರಾಹಕರಾಗಿ ಹೋರಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳು
ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮಾನವನ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕಂಪನಿಗಳ ತಪ್ಪುಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಅವರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕರಾಗಿ ತನ್ನ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಲು, ಕಂಪನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ನೀಡುವ ಸುಳ್ಳು ಭರವಸೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳು ನಿಗಮಗಳ ಅನ್ಯಾಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.
ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಹಕ್ಕು
ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ವಾಹನಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇತರ ಯಾವುದೇ ಗಾಯಗಳಿಂದ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು
ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸೂಕ್ತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಒದಗಿಸಬೇಕು, ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಅಥವಾ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಮಾಹಿತಿಯು ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವಂತಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿರಬಾರದು ಎಂದು ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕು
ಗ್ರಾಹಕರು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಡುವೆ ಮುಕ್ತ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವು ಗ್ರಾಹಕರು ವಿವಿಧ ಆಯ್ಕೆಗಳಿಂದ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಮುಕ್ತ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
